بررسی خواص حشره کشی اسانس مورخوش zhumeria majdae و پونه کوهی mentha mozaffariani روی سوسک چهارنقطه ای حبوبات callosobruchus maculatus و شپشه آرد tribolium confusum

در این تحقیق اثرات اسانس گیاهان مورخوشzhumeria majdae rech f. & wendelbo و پونه کوهی mentha mozaffariani jamzad روی مراحل رشدی دو گونه آفت انباری شامل سوسک چهار نقطه ای حبوبات callosobruchus maculatus (f.) و شپشه آرد tribolium confusum jacquelin du val در شرایط دمایی 1±27 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5 ±65 درصد و در تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. اسانس ها به روش تقطیر با آب استخراج گردیدند. براساس مقادیر lc50، سوسک چهار نقطه ای حبوبات نسبت به شپشه آرد حساسیت قابل توجهی به هردو اسانس از خود نشان داد. در هر دو گونه حشره، با افزایش غلظت و زمان اسانس دهی درصد تلفات افزایش یافت. سمیت تنفسی اسانس پونه کوهی نسبت به اسانس مورخوش از دوام بیشتری برخوردار بود. نتایج نشان داد که اسانس ها به طور معنی داری سبب دور شدن حشرات کامل می گردند. در این پژوهش بیشترین اثرات دورکنندگی اسانس ها روی شپشه آرد صورت گرفت. اثرات تخم و لارو کشی اسانس های گیاهی نیز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که تخم های مسن نسبت به تخم های جوان حساسیت بیشتری به اسانس ها نشان دادند. اگرچه با افزایش سن لاروی میزان مرگ و میر آن ها نسبت به اسانس های گیاهی کاهش یافت. اسانس ها به طور قابل ملاحظه ای بر میزان تخم ریزی سوسک چهار نقطه ای حبوبات تاثیر نهادند. به طوری که در بالاترین غلظت به کار برده شده (8000 پی پی ام)، اسانس های مورد مطالعه سبب 100 درصد بازدارندگی تخمریزی سوسک چهار نقطه ای حبوبات گردیدند. در این پژوهش اثرات اسانس های گیاهی روی توده محصول انباری نیز مورد بررسی قرار گرفت و نتایج بسیار قابل توجهی حاصل گردید. به طوری که مقادیر lc50 به دست آمده نشان می دهد که اسانس ها به داخل توده ماش نفوذ کرده و حشرات کامل سوسک چهار نقطه ای حبوبات را از بین برده اند. درصد ظهور حشرات نسل f1 در ظروف تیمار شده با اسانس نسبت به شاهد به میزان قابل توجهی کاهش یافت و در بالاترین غلظت های به کار رفته از دو اسانس، درصد ظهور حشرات نسل f1 به میزان 93 تا 97 درصد کاهش یافت. اسانس های مورد مطالعه به طور قابل توجهی درصد تخم ریزی سوسک چهار نقطه ای را در توده محصول کاهش دادند. شناسایی و استخراج ترکیبات شیمیایی اسانس ها با استفاده از دستگاه gc-ms انجام شد. عمده ترین ترکیبات اسانس مورخوش و پونه کوهی به ترتیب لینالول و 1- منتول بودند که در گروه مونوترپنوئیدها جای می گیرند.